Browse
Recent Submissions
Item W pogoni za… Praktyka korzystania z europejskiego nakazu aresztowania przez polskie organy wymiaru sprawiedliwości(INP PAN, 2024) Włodarczyk-Madejska, Justyna; Wzorek, DominikThe aim of the book "In Pursuit of… The practice of Using the European Arrest Warrant by Polish Judicial Authorities" was to describe Polish courts’ practice of issuing European arrest warrants (EAW) and the execution of EAWs by judicial authorities of other EU Member States, as well as to describe the experiences of people who have been issued an EAW. Using various research methods and techniques, we tried to investigate how one of the oldest mechanisms of European judicial cooperation – the European arrest warrant – functions in practice, including the post-extradition experiences of Poles expelled from Great Britain and other countries as a result of contact with the Polish or British justice system. The book is the result of a long-term project carried out at the Department of Criminology of the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences, titled “The Experiences of Poles Deported from Great Britain in Contact with the Justice System” and financed by the National Science Center as part of the Harmonia project (2018/30/M/HS5/00816). The title of the book refers both to people who have been extradited and to judicial authorities. The former group, when going abroad, were chasing a better life, a better job, and their dreams – but also trying to escape the consequences of their behavior, punishment, and even imprisonment. The judicial authorities, in turn, searched for these people under the EAW because it was necessary that they participate in proceedings, mainly enforcement proceedings, and thereby serve their prison sentence. The book consists of seven chapters. In the first – methodological – we present in detail the research questions we posed and the sources of data, research methods, and techniques we used. In the second chapter, we include the origins, legal background, and characteristics of the EAW as a legal institution introduced into the legal order under the Framework Decision on the EAW. The third chapter is devoted to statistical analysis of EU Member States’ issuance and execution of EAWs, with a particular emphasis on Poland. In chapter four, we present the procedure by which Polish courts issue EAWs, from a normative and empirical perspective. In chapter five, we analyze the Framework Decision on the EAW regarding how it regulates the procedure for EAW execution and how EAWs issued by Polish courts are executed in practice. Chapter six concerns the cooperation of various entities in the execution of EAWs. Chapter seven addresses the question of what the cooperation between Member States looks like when applying and executing EAWs. The entire study ends with a conclusion constituting a critical analysis of the regulation and functioning of the EAW in the practice of Polish courts. We used many research methods in the analysis of the law, the literature on the subject, and existing data. We conducted several studies, including an examination of court case files, interviews with people with experience of extradition, and expert interviews with people who have professional contact with such people. The research material was nationwide, so it allowed us to more closely examine the application of the EAW by Polish courts. The expert interviews, in turn, allowed us to learn more about the secrets of the functioning of this instrument – emerging difficulties and ways that the individual entities involved deal with them. What has so far been virtually unheard of in the literature on EAW, or has only been addressed sporadically, is certainly the greatest advantage of this book: the stories of people on whom this instrument was used, i.e. very specific examples showing the ups and downs of our respondents’ lives – in the country before and after emigration and abroad. These stories show how much their transfer to Poland changed and how much of their lives was destroyed as a result. This book therefore presents a twofold view of the EAW – through the eyes of those using this instrument, but also through the eyes of those against whom it was used. These views are often completely different. We wanted them to meet in one place, in one publication, so that readers of the book would have a full picture of “the use of the EAW.” The practice of applying the EAW evolved throughout our research. One clear trend we noted is that Polish courts issue fewer EAWs each year, even though the number of EAWs issued across Europe increases annually. However, this change may only be apparent or due to improved reporting quality, as data is now collected more accurately. Currently, Germany is the undisputed leader in issuing EAWs. The vast majority of EAWs issued by both Polish courts and the judicial authorities of other Member States concern the enforcement stage, meaning that individuals are sought to serve a prison sentence or another form of imprisonment. The EAW in practice covers various types of offenses, primarily property crimes, followed by more serious crimes against life and health. In our research, the EAW was most frequently issued for individuals sought for committing a single offense, although it was also used to seek perpetrators of multiple – sometimes dozens of – crimes. The seriousness of the offenses for which individuals are sought using the EAW has changed. In 2019, in contrast to previous findings by other researchers, the EAW was used to seek perpetrators of slightly more serious crimes than before 2019. The number of refusals to execute an EAW is steadily increasing, as is the proportion of EAWs refused execution. Refusals often occur due to optional grounds for executing the EAW, primarily when the executing state undertakes to enforce the sentence. We developed a procedure for transferring a person to Poland, emphasizing both issues related to the arrest of the person and the course of the procedure before the judicial authority executing the EAW. We also characterized the individuals sought by Polish courts using the EAW. The migration histories of those detained and transferred to Poland based on the EAW are extremely diverse. However, they share a common element: a non-voluntary return to Poland, which had a range of consequences, including a ban on returning to the country of emigration. We highlighted elements that indicate these individuals’ attachment to the country where they were detained, where they tried to lead an orderly life, from which they were uprooted. Their detention and transfer to Poland in such cases significantly interfered with their family, housing, and financial situation. All these negative consequences were related to their removal from an environment where they had usually been functioning well for years, and their being forcibly brought to a society that had become foreign to them. The ability to serve their sentence in the country of emigration, where they felt “anchored,” would have certainly helped them maintain ties with the social environment where they already had their place – mainly professional, but often also familial. Despite many important advantages of the EAW (such as effective enforcement of judgments and decisions on the detention of persons and the execution of penalties or efficient cooperation between states without third parties’ involvement), in the book we also present several criticisms of the tool itself, including the enormous costs of implementing it, the violation of the principle of proportionality, the arbitrariness of the procedures providing illusory control of the correctness of its use, abuse of the instrument, the lack of full coherence of legal systems regarding the basic assumptions of the justice system, the lack of harmonization of human rights, and problems with harmonizing the rights of people who are detained and sentenced regarding the procedure for adapting judgments.Item Prawo wobec wyzwań cywilizacyjnych : wybrane zagadnienia : prace uczestników Prawniczych Seminariów Doktorskich INP PAN(INP PAN, 2024) Biernat-Kopczyńska, Magda; Borysewicz, Wioletta; Cygan, Tomasz; Łopatek, Robert; Piech, Maria; Skałka, Michał; Solka, Piotr; Śliwa, Agnieszka; Aplas-Żaboklicka, Aneta; Kościecha-Karkowska, Marta; Kowalski, Kornel; Lisak, Aleksandra; Lutkiewicz, Joanna; Sujecki, Michał Wojciech; Szymanek, Marcin; Świętnicki, Tomasz; Błachucki, Mateusz; Materna, GrzegorzMonografia wieloautorska składa się z szesnastu tekstów przygotowanych przez uczestników Prawniczych Seminariów Doktorskich INP PAN. Podzielono ją na dwie części: pierwsza z nich zawiera opracowania dotyczące prawa publicznego, druga zaś – prawa prywatnego. Tom jest też z tego powodu ciekawy – prezentuje spektrum zagadnień, którymi zajmują się młodzi ludzie, przygotowując swoje rozprawy doktorskie, jest to znakomity materiał poglądowy, zwłaszcza że wiele z tekstów dotyczy zagadnień nowych, kontrowersyjnych i ważnych w nauce i praktyce prawa. Z wielkim uznaniem i szacunkiem należy odnieść się do pracy zarówno autorów, jak i redaktorów tomu, którzy w ten sposób stworzyli unikalną i cenną możliwość prezentowania swojego dorobku młodym ludziom, ale także dali szansę na wykształcenie i praktykowanie warsztatu pracy naukowej, dyscypliny w opracowaniu tekstu i doborze materii, wskazaniu problemu badawczego i wreszcie – komunikatywności wypowiedzi.Item Status prawny wspólnoty gruntowej w Polsce(INP PAN, 2023) Rudol, KamilWspólnota gruntowa jest szczególnego rodzaju instytucją prawa rolnego, zbliżoną konstrukcyjnie do współwłasności, w częściach ułamkowych, wywodzącą się bezpośrednio ze średniowiecznej instytucji tzw. własności podzielonej według treści (dominium divisum). Jej istotą jest uprawnienie do udziału we wspólnym gruncie wspólnoty, które polega na korzystaniu z zaliczanych w jej poczet nieruchomości. Przysługuje ono osobom zamieszkującym, bądź posiadającym gospodarstwo rolne na obszarze położenia wspólnoty. Geneza wspólnot gruntowych sięga czasów kształtowania się stosunków społeczno-gospodarczych w okresie średniowiecza. Doniosłe znaczenie pozycji prawnej i funkcji wspólnoty gruntowej ujawniło się dopiero po odrodzeniu polskiej państwowości w 1918 r. Złożone uwarunkowania unifikacji prawa na ziemiach polskich, podlegających dotąd władzy zaborców, doprowadziły do zróżnicowania stosunku ustawodawcy do wspólnot gruntowych w poszczególnych częściach II Rzeczypospolitej, co dodatkowo skomplikowało definiowanie ich statusu prawnego. W okresie powojennym, nacechowanym programowo kolektywistycznym podejściem do produkcji rolnej i niechęcią władzy do umacniania własności rolniczej, podjęto zadanie uregulowania problematyki, której geneza i charakter były silnie zakorzenione w instytucjach prawa prywatnego. Efektem tych działań była obecnie obowiązująca ustawa z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, utrzymująca istnienie wspólnot gruntowych jako formy prostej kooperacji na wsi i wdrażania rolników do zespołowych form produkcji rolniczej. W niniejszej monografii podjęto kompleksowe rozważania nad istotą wspólnoty gruntowej w świetle litery prawa, poglądów doktryny i judykatury oraz polityki realizacji uprawnień beneficjentów analizowanych regulacji. Celem głównym pracy było ustalenie statusu prawnego wspólnoty gruntowej i określenie pozycji tytułowej kategorii prawnej w polskiej doktrynie. W ramach prowadzonych badań dążono w szczególności do: identyfikacji podmiotów prawa własności nieruchomości zaliczanych w poczet wspólnoty gruntowej, wyjaśnienia charakteru prawnego uprawnień składających się na sposób korzystania z nieruchomości wspólnoty gruntowej przez osoby uprawnione do udziału we wspólnocie oraz scharakteryzowania prawnej więzi łączącej osoby uprawnione do udziału we wspólnocie gruntowej oraz spółki powołanej do sprawowania zarządu i zagospodarowania wspólnoty. Zamierzeniem Autora monografii było ponadto osadzenie zawartych w niej rozważań w współczesnych społecznych prawnych i ekonomicznych realiach poprzez zbadanie związków regulacji prawnej wspólnot gruntowych z ich znaczeniem dla rolnictwa, które można by również ujmować jako problematykę socjotechniczną prawodawstwa z elementem polityki państwa. W powyższym zakresie Autor stawia hipotezę badawczą, iż wspólnoty gruntowe mogą w obecnym stanie legislacyjnym pełnić ważne dla współczesnego rolnictwa funkcje o charakterze prośrodowiskowym, społeczno-gospodarczym oraz kulturowym. Jako podstawę do prowadzonych rozważań przyjęto, że wspólnoty gruntowe poddawane były różnym regulacjom prawnym, co było przede wszystkim wynikiem dokonujących się stale pewnych przewartościowań celów stawianych przed wspólnotami, w zależności od poziomu industrializacji kraju, stopnia zamożności społeczeństwa czy struktury zawodowej ludności.Item Memory Laws in Poland and Hungary. Report by the Reserach Consortium 'The Challenges of Populist Memory Politics and Militant Memory Laws (MEMOCRACY)'(INP PAN, 2023) Gliszczyńska-Grabias, Aleksandra; Baranowska, Grażyna; Wójcik, Anna; Sadowski, Mirosław; Vorobiova, AnastasiiaThis Report consists of two main parts devoted to Poland’s and Hungary’s remembering of and dealing with the past, including with the use of memory laws and other deployments of legal and extra-legal means in historical policy, including soft law. It also discusses relevant domestic courts’ jurisprudence. The report situates these practices against European human rights law standards, inferred from the ECtHR case law. The aim of this exercise is capturing the dynamics of the Polish and Hungarian state’s relationship to the past after 1989 in a concise form and examine the current legal framework. The Polish and Hungarian sections are structured around common themes. In what follows, we shall discuss mnemonic constitutionalism, the institutionalisation of mnemonic governance, memorialisation of the Second World War and the Holocaust, reckoning with communism, education, and memory. The report includes discussions of political, social, and cultural factors that contextualise the legal framework. The final part concludes with broader reflections on the state of Polish and Hungarian memocracies, understood as constitutional and political regimes based on references to the past and a specific form of governance of historical memory. The report is supplemented by Conclusions and Recommendations addressed to a wide range of players and participants of public deliberations over history and the past, including lawmakers on domestic and European level, academia, and the civil society.Item Wpływ ONZ-owskiego standardu ochrony praw człowieka na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka(Instytut Nauk Prawnych PAN, 2022) Baranowska, Grażyna; Gliszczyńska-Grabias, Aleksandra; Hernandez-Połczyńska, Anna; Sękowska-Kozłowska, Katarzyna; Wieruszewski, RomanSpis treści:Item Current Issues of EU Criminal Law(INP PAN, 2022) Banach-Gutierrez, Joanna Beata; Głębocka, Justyna; Dudzik, Barbara; Kusak, Martyna; Marcia, Michalina; Kuczyńska, Hanna; Hara, Michał; Ochnio, Ariadna H.; Wycichowski-Kuchta, Gniewomir; Jakubowicz, Klaudia; Komar-Nalepa, Aleksandra; Jakubowska-Hara, Jolanta; Ochnio, Ariadna H.; Kuczyńska, HannaPublikacja przedstawia obraz wybranych aktualnych problemów prawa karnego UE z różnych perspektyw. Omawiane zagadnienia obejmują m.in.: dialog sądowy pomiędzy sądami krajowymi, Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i Europejskim Trybunałem Praw Człowieka (ETPC); adekwatną ochronę praw uczestników postępowania karnego w państwach członkowskich UE; stosunki Prokuratury Europejskiej (EPPO) z państwami nieuczestniczącymi we wzmocnionej współpracy; wzajemne zaufanie w kontekście pozyskiwania dowodów elektronicznych; pozbawienie nielegalnego mienia w kontekście praw ofiar i konfiskaty rzeczy; harmonizację prawa karnego materialnego w zakresie definicji przestępstwa gwałtu i przestępstwa farmaceutycznego; niewystarczające wykorzystanie alternatyw dla kary pozbawienia wolności, a także odniesienia do istotnego dla współpracy w sprawach karnych orzecznictwa TSUE. Autorzy wskazują istniejące problemy wymagające rozwiązania na poziomie unijnym i krajowym oraz zarysowują przyszłe kierunki rozwoju prawa karnego UE. Dr. hab. Monika Szwarc w recenzji wydawniczej podkreśliła, że „podjęta w publikacji problematyka badawcza jest istotna z prawnego punktu widzenia i bardzo aktualna. Autorzy w swoich opracowaniach poruszają zagadnienia aktywnie dyskutowane w doktrynie prawa karnego i europejskiego, zwłaszcza w doktrynie obcej, wynikającej w równym stopniu z nowego prawodawstwa wtórnego UE, jak i z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W szczególności należy podkreślić, że Autorzy poruszają także zagadnienia związane z wzajemnymi relacjami dorobku Rady Europy z dorobkiem prawnym Unii Europejskiej”.Item Media społecznościowe w postępowaniu karnym(INP PAN, 2022) Bayer-Ryśkiewicz, Katarzyna; Bitner, Jan; Chabiera, Anna Julia; Chmiel, Ewa; Chruścińska, Katarzyna; Czekalska, Marta; Czerwiński, Przemysław; Czerwiński, Szymon; Dąbrowski, Filip; Domańska, Barbara; Goliasz, Adam; Klotz, Miłosz; Krokus, Martyna; Lewulis, Piotr; Nadolny, Jakub; Nawara, Agnieszka; Rabczuk, Stanisław; Skraba, Karolina; Stromczyński, Błażej; Tomaszewska-Michalak, Magdalena; Worek, Krzysztof; Waszkiewicz, PawełDr hab. Wojciech Jasiński, prof. UWr podkreślił w recenzji wydawniczej, że wyniki badań i ich omówienia mogą być inspiracją nie tylko dla prawników, ale także osób zainteresowanych nowymi technologiami oraz przedstawicieli nauk społecznych analizujących różnorakie fenomeny prawne czy funkcjonowanie instytucji tworzących i stosujących prawo. Natomiast dr hab. Jerzy Kosiński, prof. AMW wskazał w recenzji, że publikacja jest bardzo ciekawym materiałem, w którym w zwartej i merytorycznie spójnej formie znajdują się unikalne treści. Przejrzystość i spójność struktury publikacji, pomimo wieloautorowości, znacznie ułatwia jej czytanie. Przedstawione wyniki badań przedstawione przez poszczególnych autorów są wynikami oryginalnymi.Item Regulacje prawne w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym wprowadzone na skutek pandemii koronawirusa – zagadnienia wybrane(INP PAN, 2022) Szewczyk, Marek; Korzeniowska-Polak, Agnieszka; Staniszewska, Lucyna; Szewczyk, Ewa; Suwaj, Patrycja Joanna; Samulska, Katarzyna; Lewandowski, Filip; Pawłowski, Sławomir; Kruszyńska-Kośmicka, Marlena; Hyżorek, Aleksander; Szewczyk, Marek; Szewczyk, Ewa; Staniszewska, LucynaPandemia koronawirusa zaskoczyła cały świat i zdeterminowała nadzwyczajne działania władz publicznych. Polski prawodawca stara się z nią walczyć i niwelować jej skutki za pomocą działań na poziomie ustawodawczym oraz ustanawiania aktów rangi podustawowej. Wiele działań legislacyjnych miało i nadal ma na celu zapobieganie i zwalczanie epidemii, a więc ochronę zdrowia. Ze względu na obawy, niepewność i nieprzewidywalność przyszłości w czasie pandemii, jest to okres niewątpliwie trudny dla całego społeczeństwa. W tak szczególnym momencie, tym bardziej nabierają znaczenia działania prawodawcy, które powinny prowadzić do silniejszego niż zwykle poczucia przewidywalności jego działań i pewności prawa. Pandemia wymusiła przeniesienie wielu aktywności do przestrzeni cyfrowej, a także przyśpieszyła jej rozwój w tych dziedzinach, w których jej wykorzystanie nie było powszechne. Zaistniała sytuacja epidemiologiczna, w niespotykanym do tej pory stopniu, wpłynęła na regulacje wielu gałęzi naszego systemu prawnego. Wprowadzone w trybie interwencyjnym przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych i wywołanych nimi sytuacji kryzysowych6 oraz ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 istotnie wpłynęły, i wiele z nich nadal wpływa, między innymi na funkcjonowanie organów administracji publicznej i działanie sądów administracyjnych. Przedkładane czytelnikowi opracowanie koncentruje się na ukazaniu rozwiązań prawnych wprowadzonych zarówno w procedurze administracyjnej, jak i sądowoadministracyjnej. Dotyka ono także ważkiego zagadnienia ograniczenia praw i wolności jednostek na skutek pandemii koronawirusa w Polsce. Zebrane w niniejszą monografię rozważania sprowadzają się do wspólnych ustaleń, iż chaos i obawy związane z przyszłością w czasie i po pandemii nie mogą stanowić usprawiedliwienia dla rozmycia gwarancji konstytucyjnych w aktach podstawowych bez wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, czy wreszcie stanowienia regulacji niezrozumiałej, chaotycznej, bez odpowiedniego vacatio legis, nadmiernie często nowelizowanej. Okres pandemii prowadzi w Polsce do naruszenia praw i wolności obywatelskich, związanych chociażby z organizowaniem pokojowych zgromadzeń. Recenzent wydawniczy dr hab. Krzysztof Urbaniak, prof. UAM podkreślił, że prezentowana monografia ma doniosłe znaczenie i może zostać wykorzystana w praktyce administracyjnej, orzecznictwie sądów administracyjnych jak i w procesie dydaktycznym.Item Beyond the Law. Legal assessment of the Polish state's activities in response to the humanitarian crisis on the Polish-Belarusian border(INP PAN, 2022-06) Półtorak, Magdalena; Baranowska, Grażyna; Strąk, Katarzyna; Górski, Marcin; Wierczyńska, Karolina; Grzebyk, Patrycja; Kuźnicki, Witold; Klaus, Witold; Perkowska, Magdalena; Princ, Marcin; Klaus, WitoldOpracowanie pod redakcją dr hab. Witolda Klausa, prof. INP PAN, kierownika Centrum Badań nad Prawem Migracyjnym i Zakładu Kryminologii INP PAN, będące prawnym komentarzem do dramatycznych wydarzeń, które nieprzerwalnie od sierpnia 2021 roku rozgrywają się na granicy polsko-białoruskiej. Mający tam miejsce kryzys humanitarny, a w zasadzie odpowiedź na niego ze strony polskiego rządu, budzi nie tylko wiele pytań natury moralnej, ale także prawnej. Autorzy raportu próbują odpowiedzieć na najważniejsze z tych ostatnich. Problemy poruszane w niniejszym opracowaniu, obejmują wiele różnych dziedzin prawa, które często wzajemnie na siebie zachodzą. Dotyczą zatem prawa migracyjnego, konstytucyjnego, administracyjnego, karnego, humanitarnego, międzynarodowego czy praw człowieka. Wymagało to zebrania odpowiedniego zespołu autorskiego, który byłby w stanie zająć się udzieleniem odpowiedzi na nie, odpowiedzi często nie bardzo oczywistych. Publikacja jest efektem współpracy dwóch centrów badawczych działających w ramach Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk: Centrum Badań nad Prawem Migracyjnym oraz Centrum Badań nad Międzynarodowym Prawem Karnym. Autorkami i autorami są natomiast osoby reprezentujące różne ośrodki naukowe, choć większość z nich aktywnie działa w ramach prac jednego z centrów. Staraliśmy się, by opracowanie to miało przede wszystkim walor praktyczny. Stąd naszym celem było przygotowanie zwięzłych i konkretnych odpowiedzi na pojawiające się pytania czy wątpliwości. Przygotowane na ich podstawie teksty bazują na naukowej wiedzy autorek i autorów, przekładając ją na w miarę czytelny język, nie grzęznąc w zawiłych rozważaniach prawniczych. Mam nadzieję, że nam się to udało i niniejsza publikacja posłuży szerokiemu gronu odbiorców i odbiorczyń, którzy będą chcieli zrozumieć, jak z prawnego punktu widzenia oceniać działania rządzących.Item Poza prawem. Prawna ocena działań państwa polskiego w reakcji na kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej(INP PAN, 2022) Półtorak, Magdalena; Baranowska, Grażyna; Strąk, Katarzyna; Górski, Marcin; Wierczyńska, Karolina; Grzebyk, Patrycja; Kuźnicki, Witold; Klaus, Witold; Perkowska, Magdalena; Princ, MarcinOpracowanie pod redakcją dr hab. Witolda Klausa, prof. INP PAN, kierownika Centrum Badań nad Prawem Migracyjnym i Zakładu Kryminologii INP PAN, będące prawnym komentarzem do dramatycznych wydarzeń, które nieprzerwalnie od sierpnia 2021 roku rozgrywają się na granicy polsko-białoruskiej. Mający tam miejsce kryzys humanitarny, a w zasadzie odpowiedź na niego ze strony polskiego rządu, budzi nie tylko wiele pytań natury moralnej, ale także prawnej. Autorzy raportu próbują odpowiedzieć na najważniejsze z tych ostatnich. Problemy poruszane w niniejszym opracowaniu, obejmują wiele różnych dziedzin prawa, które często wzajemnie na siebie zachodzą. Dotyczą zatem prawa migracyjnego, konstytucyjnego, administracyjnego, karnego, humanitarnego, międzynarodowego czy praw człowieka. Wymagało to zebrania odpowiedniego zespołu autorskiego, który byłby w stanie zająć się udzieleniem odpowiedzi na nie, odpowiedzi często nie bardzo oczywistych. Publikacja jest efektem współpracy dwóch centrów badawczych działających w ramach Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk: Centrum Badań nad Prawem Migracyjnym oraz Centrum Badań nad Międzynarodowym Prawem Karnym. Autorkami i autorami są natomiast osoby reprezentujące różne ośrodki naukowe, choć większość z nich aktywnie działa w ramach prac jednego z centrów. Staraliśmy się, by opracowanie to miało przede wszystkim walor praktyczny. Stąd naszym celem było przygotowanie zwięzłych i konkretnych odpowiedzi na pojawiające się pytania czy wątpliwości. Przygotowane na ich podstawie teksty bazują na naukowej wiedzy autorek i autorów, przekładając ją na w miarę czytelny język, nie grzęznąc w zawiłych rozważaniach prawniczych. Mam nadzieję, że nam się to udało i niniejsza publikacja posłuży szerokiemu gronu odbiorców i odbiorczyń, którzy będą chcieli zrozumieć, jak z prawnego punktu widzenia oceniać działania rządzących.Item Narzędzia technologiczne usług informacyjnych biblioteki Instytutu Nauk Prawnych PAN(INP PAN, 2021) Grządka, AleksandraW monografii opisano narzędzia wykorzystywane do zarządzania zasobami informacyjnymi Biblioteki Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (INP PAN): system biblioteczny KOHA, oprogramowanie do zarządzania czasopismami naukowymi Open Journal Systems (OJS) oraz oprogramowanie do zarządzania repozytorium instytucjonalnym DSpace. Analizując funkcjonalność prezentowanych systemów informatycznych, przedstawiono również możliwe zmiany dla usprawnienia zarządzaniem zasobami informacyjnymi Biblioteki.Item Osobowość publicznoprawna w świetle historii i doktryny prawa administracyjnego(INP PAN, 2021) Błachucki, MateuszMonografia analizuje konstrukcję osobowości publicznoprawnej w ustawodawstwie polskim (w ujęciu historycznym) i doktrynie prawa administracyjnego. Przeprowadzony przegląd ustawodawstwa ujawnił, że problematyka ta była w prawie pozytywnym regulowana raczej szczątkowo. Żaden polski akt prawny nie zdefiniował nigdy pojęcia osoby prawa publicznego. W związku z tym Autor poddał analizie poglądy polskiej doktryny prawa administracyjnego poszukujące definicji osobowości publicznoprawnej i jej cech. Praca uwzględnia zatem dyskusję, jaka na przestrzeni wieku toczona była w nauce polskiej na ten właśnie temat. Dyskurs ten ujawnia po pierwsze brak zgody, co do zasadności posługiwania się koncepcją osobowości publicznoprawnej, a z drugiej brak jednomyślności, co do treści samego pojęcia. Publikacja składa się z czterech rozdziałów ułożonych w ciągu logicznym. W rozdziale pierwszym zaprezentowane zostały rozważania dotyczące konstrukcji prawa publicznego oraz osobowości prawnej (prawa prywatnego). Na podstawie tych rozważań w następnym rozdziale dokonana została prezentacja poglądów, zarówno afirmatywnych, jak i krytycznych, przedstawicieli polskiej nauki prawa administracyjnego w zakresie konstrukcji osobowości prawa publicznego. W rozdziale trzecim przedstawiono podstawowe rodzaje związków publicznoprawnych. Rozdział czwarty zaś, został poświęcony analizie szczegółowych rozwiązań ukazujących przykłady podmiotów, które w niektórych okresach traktowano jako osoby prawa publicznego. Monografia stanowi zaproszenie do refleksji nad problemem, czy konstrukcja osobowości publicznoprawnej może być wciąż przydatną kategorią czy to normatywną, teoretyczną czy też dydaktyczną. Niewątpliwie bowiem kształt współczesnej administracji państwowej determinuje wiele nowych zjawisk, co zmusza do zastanowienia, na ile koncepcja osobowości publicznoprawnej jest adekwatna do jej opisu. Należy wyrazić nadzieję, że prezentowana praca będzie stanowiła dobrą podstawę do dyskusji nad tym zagadnieniem.Item Karierowicze kryminalni? : aktywność przestępcza w dalszych losach nieletnich(INP PAN, 2021) Klaus, Witold; Woźniakowska-Fajst, Dagmara; Buczkowski, Konrad; Wiktorska, Paulina; Włodarczyk-Madejska, Justyna; Wzorek, Dominik; Rzeplińska, Irena; Szulecka, Monika; Wanicka, Olga; Klaus, Witold; Rzepińska, Irena; Woźniakowska-Fajst, Dagmara; Wiktorska, PaulinaKsiążka Karierowicze kryminalni? Aktywność przestępcza w dalszych losach nieletnich, to owoc pracy całego zespołu Zakładu Kryminologii INP PAN i to nie tylko zespołu dzisiejszego, ale także starszego pokolenia badaczek, których pracę kontynuowaliśmy. Zebrany materiał badawczy obejmuje przeszło 30 lat. Prowadzone przez nas badania miały charakter eksploracyjnym, stąd głównym ich celem było poznanie procesów, które w planie badań nazwaliśmy wstępnie „karierami kryminalnymi”. Innymi słowy, chcieliśmy zobaczyć, jakich czynów niezgodnych z prawem osoby, które popełnianie przestępstw rozpoczęły jako nieletni, dokonywali w późniejszym okresie życia, już po osiągnięciu dorosłości. Następnie chcieliśmy sprawdzić, czy te ich drogi życiowe można pogrupować i czy układają się one w jakieś wzorce.Item Prawo umów wobec wyzwań cywilizacyjnych. Zagadnienia wybrane(INP PAN, 2020) Skorupa, Piotr; Mucha-Kujawa, Joanna; Dziedzic, Magdalena; Zieliński, Marcin Z.; Grochowski, Mateusz; Romanowska, Marta; Siwik, Robert; Matysiak, Michał; Nita-Jagielski, Grzegorz; Tarska, Monika; Asłanowicz, Marcin; Bierć, Andrzej; Aromińska, Karolina; Kordasiewicz, Bogudar; Podrecki, PawełPrawo umów, będące podstawową regulacją organizującą obrót gospodarczy we współczesnym świecie, od zawsze stanowiło fundament prawa prywatnego. Postępująca globalizacja (internacjonalizacja) i multicentryczność (wielość ośrodków stanowienia) prawa prywatnego powoduje, że na jego kształt – czy szerzej kierunek ewolucji – wpływ mają nie tyle krajowi, czy ponadnarodowi ustawodawcy, ale przede wszystkim praktyka jego stosowania. Obecnie to bowiem tzw. prawotwórstwo sędziowskie najpełniej jest w stanie recypować do prawa system norm i wartości społecznych (sędzia jako wariant słuszności w treści prawa). Wskazane tendencje prawa prywatnego potwierdzają, że już dawno nastąpiło odejście od pozytywistycznej (formalnej) myśli prawniczej w kierunku pragmatyzmu, którego wyrazem pozostaje anglosaski model stanowienia i stosowania prawa (prawo efektywne ekonomicznie, klauzula rozsądku oraz roztropność sędziowska jako środek kontroli wyników literalnej wykładni prawa). Monografia stanowi zbiór rozdziałów napisanych przez pracowników i współpracowników (w tym byłych doktorantów) Zakładu Prawa Prywatnego Instytutu Nauk Prawnych PAN. Wśród rozdziałów jeden ma wartość szczególną – jest to ostatnia ukończona publikacja naukowa prof. dr hab. Andrzeja Biercia, wieloletniego kierownika Zakładu Prawa Prywatnego INP PAN i przewodniczącego Rady Naukowej INP PAN. Pan Profesor był nie tylko wybitnym specjalistą w zakresie prawa prywatnego, ale także cenionym dydaktykiem i opiekunem kilku pokoleń naukowców, a przy tym człowiekiem wielkiej kultury, przyzwoitości i życzliwości. Nie jest nadużyciem stwierdzenie, że Pan Profesor Andrzej Bierć, kształtujący warsztat naukowy młodszych badaczy, oraz jako współpracownik w ramach zakładu, miał swój udział we wszystkich pracach prezentowanych w niniejszej monografii. Publikacja, wydana już po niespodziewanej śmierci Profesora, stanowi więc swoisty hołd dla Jego pamięci, a zarazem jest wyrazem wdzięczności uczniów i współpracowników.Item Szanse i zagrożenia dla uczestników rynku energii(Wydawnictwo Instytutu Nauk Prawnych PAN, 2021-09-30) Elżanowski, Filip; Muras, Zdzisław; Gwiazdowski, Janusz; Stachura, Monika; Gawlik, Lidia; Mokrzycki, Eugeniusz; Szon, Ada; Staniszewska, Zuzanna; Dragan, Dagmara; Modzelewski, Wojciech; Zawodziński, Konrad; Węglińska, Justyna; Chochowski, Marek; Materna, Grzegorz; Król, JarosławMonografia podejmuje wiele aktualnych wątków z zakresu polskiego prawa energetycznego oraz polityki energetycznej. Analizie poddane zostały zagadnienia ustrojowe, materialnoprawne oraz procesowe. Recenzowana monografia stanowi podsumowanie konferencji naukowej i zbiera w formie pisemnej referaty wygłoszone w jej trakcie. Zarówno konferencja, jak i publikacja stanowią ciekawy głos w rozwoju prawa energetycznego w Polsce. Publikacja zawiera rozważania szczegółowe dotyczące stosowania zasad ogólnych w postępowaniu przed Prezesem URE czy dotyczące procesu inwestycyjnego morskiej energetyki wiatrowej, jak i ogólne dotyczące charakteru prawnego przed Koordynatorem ds. negocjacji przy Prezesie URE czy różnych instytucji ochrony konsumentów w sektorze energetycznym. Bardzo ciekawe rozważania poświęcone zostały operatorom systemów elektroenergetycznych czy instytucji sprzedaży rezerwowej. Dodatkowo kilka rozdziałów dotyczy zagadnień z zakresu polityki energetycznej, np. dylematu dotyczącego przyszłości systemu energetyki w Polsce. Wśród autorów książki zauważyć można zainteresowanie nowymi zagadnieniami w prawie energetycznym, tj. wykorzystywanie metody blockchain w tym sektorze. Książka zawiera również zagadnienia z pogranicza prawa energetycznego i prawa podatkowego.Item Sąd własności intelektualnej - struktura, kognicja i prymat właściwości(INP PAN, 2021-08-31) Kurosz, Krzysztof1 lipca 2020 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, wprowadzająca wyspecjalizowane sądy do spraw ochrony własności intelektualnej. Spowodowała ona konieczność określenia zakresu spraw podlegających rozpoznaniu przez wyspecjalizowane sądy. W monografii decydowanie przez sąd własności intelektualnej o zakresie swojej rzeczowej lub miejscowej właściwości zostało ukazane w szerszym kontekście specyfiki organizacji sądów własności intelektualnej i zakresu kognicji. Autor wyczerpująco omówił trudności kwalifikacyjne wynikające z szerokich granic własności intelektualnej, zbieg norm ochrony konkurencji i ochrony przed nieuczciwą konkurencją oraz zagadnienie komercyjnego wykorzystania dóbr osobistych. Walorem publikacji są odniesienia do materiałów przygotowawczych, wskazujących cel, jaki chciał osiągnąć projektodawca, a następnie ustawodawca. Ich wykorzystanie do analiz dogmatycznych pozwala na poszerzenie wiedzy na temat obiektywnego kontekstu powstania aktu prawnego, ułatwiając zobiektywizowaną analizę ratio legis.Item International Cooperation of Competition Authorities in Europe. From Bilateral Agreements to Transgovernmental Networks (2nd edition, revised and updated)(INP PAN, 2021-06-30) Calkins, Stephen; Alliston, Cleo; Bardong, Andreas; Heckenberger, Wolfgang; Lovásová, Erika; Lukáčová, Daniela; Vidal, Adriana Meijide; García Álvarez, Marta; Michałek-Gervais, Marta; Pacillo, Michele; Sauermann, Martin; Pape, Fabian; Paulus, Eduard; Prates, Rita; Horta, Ricardo Bayão; Stankiewicz, Rafał; Taurula, Maarit; Viros, David; Fonseca, Margarida Rosado da; Błachucki, MateuszMonografia zbiorowa poświęcona jest współpracy międzynarodowej krajowych organów ds. konkurencji (NCA) państw członkowskich UE. Zostały w niej omówione przykłady współpracy dwustronnej (między właściwymi organami krajowymi z Niemiec i Austrii lub Czech i Słowacji), współpracy regionalnej (między nordyckimi właściwymi organami krajowymi) oraz współpracy w ramach sieci kontynentalnej (ze szczególnym uwzględnieniem zmian wprowadzonych Dyrektywą ECN +). Książka zawiera również analizy krajowych doświadczeń we współpracy międzynarodowej (Włochy, Słowacja i Hiszpania). Omówione zostały także kwestie niezależności krajowych organów ds. konkurencji, podstawowych praw przedsiębiorstw, nadzoru nad współpracą międzynarodową krajowych organów ds. konkurencji. Autorzy są zaangażowani w międzynarodową współpracę właściwych organów krajowych ds. konkurencji, pełniąc m.in. funkcje urzędników prowadzących postępowanie, członków międzynarodowych sieci organów ochrony konkurencji, doradców pozarządowych ds. sieci, naukowców doradzających sieciom i krajowym organom ochrony konkurencji, prawnych przedstawicieli przedsiębiorstw zaangażowanych w te postępowania lub członków innych instytucji zaangażowanych w ten proces. Druga edycja monografii zawiera wszystkie opublikowane wcześniej artykuły, które zostały zaktualizowane i poprawione przez autorów, ponadto zawiera jeden dodatkowy artykuł autorstwa Margaridy Rosado da Fonseca, dotyczący portugalskiego prawa antymonopolowego.Item Media społecznościowe w pracy organów ścigania(Wydawnictwo Instytutu Nauk Prawnych PAN, 2021) Bayer-Ryśkiewicz, Katarzyna; Bitner, Jan; Czekalska, Marta; Dębniak, Hubert; Jędrzejak, Aleksandra; Kargul, Paulina; Krawczyk, Kinga; Rabczuk, Stanisław; Skraba, Karolina; Stromczyński, Błażej; Strzałkowski, Ignacy; Tomaszewska-Michalak, Magdalena; Waszkiewicz, Paweł; Waszkiewicz, PawełSkala faktycznego wykorzystania potencjału tkwiącego w mediach społecznościowych przez organy ścigania przez długi czas pozostawała nieznana i w dużej mierze taka wciąż pozostaje. Fragmentaryczne badania wskazują, że zarówno grupy przestępcze, jak i indywidualni sprawcy korzystają z mediów społecznościowych w dużo większym zakresie niż śledczy. W monografii dokonano eksploracji i analizy skali oraz sposobów wykorzystania mediów społecznościowych w pracy polskich organów ścigania. W recenzji wydawniczej dr hab. Marek Leśniak, prof. UŚ podkreślił „W mojej oni powstało bardzo ważne w kontekście poznawczym, jak i dla praktyki polskiego wymiaru sprawiedliwości oraz praktyki organów państwa, opracowanie. Wypełnia ono istotną lukę w polskiej literaturze przedmiotu, w kontekście prezentowanych wyników badań własnych przeprowadzonych dyskusji ich wyników ma też duże znaczenie dla światowej literatury przedmiotu.”Item Status osób małoletnich – piecza zastępcza, kontakty, przysposobienie(INP PAN, 2020) Andrzejewski, Marek; Zajączkowska-Burtowy, Joanna; Gajda, Janusz; Andrzejewski, MarekDr hab. Małgorzata Baldwicka-Szczyrba, prof. UG w recenzji napisała m.in.: Wobec przemian społecznych analiza instytucji pieczy zastępczej, kontaktów z dzieckiem, jak i przysposobienia stanowi pole badawcze pozwalające także ocenić obowiązujące unormowania pod kątem ich aktualności, przy uwzględnieniu obranej przez Autorów perspektywy. Uregulowania prawne dotyczące zarówno pieczy zastępczej, kontaktów z dzieckiem oraz przysposobienia, mają na celu ochronę dobra dziecka, w tym zwłaszcza jego świata emocji i ładu potrzebnego dla harmonijnego przeżywania dzieciństwa. Dlatego zagadnienia będące przedmiotem monografii wymagają odpowiedniego podejścia i wyczucia badacza, z uwagi na to, że odnoszą się do spraw związanych z osobą małoletnią, której dobro wymaga szczególnej ochrony w świetle obowiązujących prawnych regulacji, a która jest niejako „skazana” na decyzje dorosłych. Za niezwykle wartościową i interesującą dla nauki uznaję obraną przez autorów perspektywę badań w odniesieniu do relacji dzieci ‑ rodzice (inne osoby dorosłe) poprzez postawienie osoby małoletniej niejako „w centrum rozważań”. Kompleksowa analiza tytułowych instytucji z punktu widzenia dobra dziecka jest pożądana wobec istotnego jej znaczenia dla stosunków rodzinno-prawnych, a także dokonujących się tak gwałtownie przemian społecznych i światopoglądowych. Podjęta w publikacji tematyka stanowi interesujący z punktu widzenia nauki, jak i praktyki, przedmiot badań. Wiele zagadnień związanych z badaną materią nie zostało dotychczas w nauce omówionych w sposób odpowiednio usystematyzowany i pogłębiony w jednej monografii, zwłaszcza przy próbie odejścia od dominującego paradygmatu badania spraw rodzinnych wyłącznie z perspektywy dorosłych, na rzecz analiz tworzonych w sposób należycie odzwierciedlających pozycję prawną dziecka. Dużym walorem pracy jest to, że autorzy trafnie rozpoznają problemy praktyczne związane ze stosowaniem przepisów prawa w zakresie omawianych instytucji i starają się pokazać odpowiednie rozwiązania. W każdej części pracy zawarta jest szczegółowa, wieloaspektowa analiza całego spektrum zagadnień wynikających ze stosowania prawa w zakresie pieczy zastępczej, kontaktów z dzieckiem i przysposobienia przy trafnej diagnozie występujących w praktyce problemów.Item Dziecko-rodzice-państwo w kontekście świadczeń zdrowotnych edukacyjnych i przemocy domowej / pod redakcją Małgorzaty Łączkowskiej-Porawskiej(Instytut Nauk Prawnych PAN, 2020) Łączkowska-Porawska, Małgorzata; Haberko, Joanna Agnieszka; Jadach, Katarzyna; Wiktorska, PaulinaSpis treści