Seria: Rozprawy Prawnicze

Permanent URI for this collection

https://e-bp.inp.pan.pl/handle/123456789/10

Seria monografii zawierających kompleksowe omówienie zagadnień z wybranych działów prawa. Seria obejmuje prace zarówno z teorii prawa jak i szczegółowych dogmatyk prawniczych, spełniające kryterium badań podstawowych. Celem serii jest zaprezentowanie aktualnych i istotnych wyników badań z zakresu nauk prawnych. Wydawane rozprawy cechuje kompleksowość i wnikliwość ujęcia przedmiotu badań poparta wysokiej jakości warsztatem metodologicznym autorów. Zebrane w serii monografie prezentują oryginalne, nigdzie wcześniej nie publikowane wyniki badań.

Redaktorem merytorycznym serii jest dr hab. Mateusz Błachucki, prof. INP PAN. Tworząc serię Rozprawy Prawnicze Wydawnictwo INP PAN zamierza publikować ważne, nowatorskie i aktualne monografie, które będą istotnym wkładem w rozwój jurysprudencji, a także staną się zauważalnym głosem w debacie publicznej, który będzie miał szansę wpłynąć na działania ustawodawcy i organów stosujących prawo.

Seria obejmuje zarówno monografie autorskie jaki i wieloautorskie, ale pod warunkiem, że są one zwarte, spójne i są wynikiem prac zespołu badawczego. Wszystkie wydawane monografie spełniają najwyższe standardy etyczne przewidziane dla prac naukowych i przechodzą złożony proces recenzyjny.

Autorami Rozpraw Prawniczych są naukowcy z Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk i innych wiodących ośrodków naukowych, dzięki czemu ten systematycznie uzupełniany zbiór opracowań stworzy bazę wiedzy prezentującą szeroką tematykę aktualnych zagadnień.

Seria Rozprawy Prawnicze adresowana jest do wszystkich osób zainteresowanych pogłębionymi studiami nad wybranymi instytucjami i zjawiskami prawnymi, które mogą się okazać inspiracją do dalszych badań jak i stanowić nieocenioną pomoc w rozwiązywaniu problemów praktycznych.

Browse

Now showing 1 - 15 of 15

Ponadnarodowe sieci organów administracji publicznej oraz ich wpływ na krajowy porządek prawny (na przykładzie ponadnarodowych sieci organów ochrony konkurencji)
(INP PAN, 2019) Błachucki, Mateusz
The book comprehensively analyses the legal character, creation, functioning and evolution of transgovernmental networks, with particular emphasis on their impact on the national legal order and the functioning of Polish authorities involved in networks. Transgovernmental networks form a mosaic of organisational arrangements. It is not feasible to study all existing transgovernmental networks within the scope of one book. Therefore, the research has been limited to carefully chosen sets of networks. Taking into consideration the maturity and history of networks, as well as the variety of possible structures of cooperation, the transgovernmental networks of competition authorities have been selected. These networks are well developed at regional, European and global levels. Recent decades have witnessed a significant propagation of transgovernmental networks devoted to the development of competition law cooperation at an international level, such as the International Competition Network (ICN) or UNCTAD, and at a regional level, such as the European Competition Network (ECN), the European Competition Authorities (ECA) and Nordic Co-operation. There is a visible diversity of legal grounds for the creation and operation of these networks. Despite many similarities, the selected networks are not uniform. Emphasis should be placed on the fact that competition law is especially well suited to being studied in the context of the activities of transgovernmental networks. Contemporary competition law has been developed through and by transgovernmental networks, which makes them particularly well chosen to be studied in the context of the impact that transgovernmental networks have on the domestic legal order and public administration. Transgovernmental networks are not a homogeneous phenomenon. Despite the fact that some of those networks were created several decades ago, there has been a significant increase in their number and importance over the last two decades. When analysing the concept of ‘network’, significant problems arise because of the heterogeneous character of this form of cooperation. In the scholarship of political science, administration science and management science, the concept of network administration has been functioning for a long time. It seems, however, that transgovernmental networks of public authorities differ in many respects from the existing network administrations. This difference concerns the legal framework for the functioning and operation of such transgovernmental networks. A large number of transgovernmental networks have not one single mode of establishment or functioning, but have evolved to adapt to the changing situation and needs of their members. At the same time, one may observe a significant increase of the number of the new transgovernmental networks. Taking as example transgovernmental networks of competition authorities, we can observe that they flourish on all possible levels. At a global level, the International Competition Network was established back in 2001. At a European level, there are at least three important networks, namely the European Competition Network, the European Competition Authorities and the Merger Working Group (EU). On a slightly lesser scale, regional networks have also been erected such as the Marchfeld Forum, Nordic Cooperation and the Central European Competition Initiative. Such a diversity of network links between national competition authorities makes it more difficult to analyse this phenomenon. This is especially true if we take into consideration the fact a particular competition authority may be an active member of all the mentioned networks. What is even more puzzling is another observation that most of the existing competition authorities also combine other regulatory functions, such as competition protection or regulation of the energy or telecommunications markets. In all these areas, separate transgovernmental networks exist at all levels of governance. The book examines the ‘snowball network effect’, meaning that once an authority engages in one network, it tends to be more eager to join further networks. As a result, there is a patchwork of networks links that are attached to the same national authorities, but at different areas of regulation. The creation of transgovernmental networks is a function of the various processes taking place simultaneously. The most important of these are: European integration, the globalisation of the economy, the adoption and development of national legislation in new areas of regulation (like competition law) often under the influence of foreign laws, and the growing interdependence of national authorities from various jurisdictions. European integration is a driving force of many new networks in which Polish authorities participate. A typical model may be observed in the area of competition law. The European Competition Network serves as a mechanism of the decentralised enforcement of European competition law. The network is led and managed by the relevant Directorate General for Competition. DG Comp is responsible for implementing European competition law and for ensuring the uniformity of its application. The model is replicated in other areas of European law regulation. At the same time, the globalising economy means that some cases dealt with by the national authorities have wider than national or even European dimension. For example, the same concentrations may be assessed in a number of countries in parallel. In this situation, there is a need for close cooperation between authorities who examine the same merger all over the world. In addition, emerging international networks tend to develop certain uniform standards for the treatment of similar cases. These commonly agreed standards influence the administrative practice of the national authorities involved. Such common standards are easily acceptable by many authorities as their national regulations mirror these foreign standards. For example, the Polish competition law was formed under the considerable influence of European competition law. When the ECN was established and some soft law documents were adopted, it was easy for the Polish competition authority to follow them, as the Polish legislation was basically drafted accordingly. It shows that it is much easier for the younger jurisdictions, such as Poland, to engage in transgovernmental networks and follow transnational standards than mature jurisdictions, such as Germany, where there exists a long tradition of German competition law and new international standards are not so easily applicable. The Polish provisions do not generally provide for any legal basis for the participation of the Polish authorities in transgovernmental networks. In fact, the Polish provisions hardly ever recognise any influence that may take place as result of the activities of transgovernmental networks. The undertaken analysis of transgovernmental networks and the Polish authorities engaged in those networks indicates that only in a few cases were there legal grounds for the Polish authorities to join the network. In some cases, the network is established directly by the EU and European law provides for the legal basis of Polish authorities engaging in the network, though even some European networks have a dubious legal basis, or none at all. This is the case with the Merger Working Group, which serves as a network for European competition authorities dealing with mergers (please note that ECN is devoted exclusively to antitrust, and does not cover merger cooperation). On the other hand, it seems that in most cases the participation of the Polish authorities in transgovernmental networks is a result of their belief that the general jurisdiction over certain area creates a sufficient legal basis to take this kind of action. Polish authorities joining transgovernmental networks do not provide any legal justification for their steps. There are no public notices on why they join certain networks. One can assume that this is due to their beliefs in the legitimacy of their actions, and the desire to belong to a ‘European or world community’ responsible for the sector. In some cases, this approach is forced by the logic of European integration, which leaves less and less place for national laws. Transgovernmental networks are developing their own rules by adopting soft law documents. Such soft law documents are not formally binding, but they have an impact on national legal orders. Such an impact is generally not recognised or supported by any applicable national rules. A characteristic feature of transgovernmental networks is an attempt to integrate members through the adoption of common documents. Such documents may take the form of declarations or soft law. These documents are intended to set out rules shared by all the members of the network. They take the form of joint declarations, notes, best practices or guidelines. Sometimes they are described as ‘network law’. Together with the development of transgovernmental networks, they often take the form of increasingly detailed documents. Their legal status and their legal force are based on the consent of the members of the network and their dedication to apply these guidelines in their jurisdictions. This results in a bizarre situation where non-binding international documents are taking effect in the national legal orders and determining the administrative practice of the relevant authorities. This raises fundamental questions about the constitutionality of such solutions and their compliance with the applicable constitutional sources of law. This phenomenon may also be analysed through the prism of the concept of a ‘multicentric system of law’, or the concept of ‘legal pluralism’. Those issues are carefully discussed during in the book. Adopting transnational soft law standards is often a preliminary stage before a subsequent change of national legislation. National authorities are the transposition bodies who initiate the adoption of relevant national legislation. At the same time, however, certain soft law standards take precisely this form to provide flexibility to the national authorities – participants of the network. Observing the practice of transgovernmental networks, one may point out that internationally agreed standards in the form of soft law are a preliminary stage before the adoption of national provisions. In such situations, there is often an argument raised in the legislative process about the need to harmonise Polish regulations with international standards. At the same time, no one mentions that these ‘standards’ were actually created by the national authorities concerned. In parallel, there is also a tendency for some agreed standards not to be transferred to the national level, because they would never obtain the approval from the legislature. In this situation, the maintenance of these standards at the suprana tional level provides them with an impact on the administrative practice of the members of the network, without the need to change national legislation. By joining transgovernmental networks, the Polish authorities become a part of two transnational systems of public administration, i.e. European and global. The establishment of European transgovernmental networks has changed the image of the Polish system of public administration. In addition to the hierarchical domestic relations, new horizontal linkages with other national authorities have also been created. In some cases, vertical (hierarchical) relations between national authorities and the EU institutions were added, as well. The emerging global administration (or global governance) is undeniable. The ICN stands at the forefront of this structure. Despite its informality, the ICN lay down the foundations for building mutual trust, adopting common standards and cooperating in real cases. As a result, ICN began to take place of the OECD or the WTO in terms of organising international cooperation and standard setting in the area of competition law. Multilevel governance in competition cases is more apparent nowadays. Such organisational patchwork manifests itself at the level of jurisdiction, where it is common for the same proceedings to be conducted under national laws and EU regulations. Such organisational and procedural patchwork also leads to a lack of transparency and blurs rules on the accountability of national authorities. As a result relevant national authorities may escape any effective supervision. There are no adequate regulations allowing the chief organs of Polish administration to supervise the international activities of other Polish authorities. The Polish authorities involved in international cooperation are very autonomous in nature, and are generally not subject to any supervision. No comprehensive reflection can be observed on the part of the chief organs of Polish administration as to how such international activity of particular Polish authorities should look. Nowadays, it is not questionable that particular national authorities should engage in international cooperation. However this concept does not provide for the legal basis for such international activities. Nor does it provide any guarantees to ensure the operational consistency of Polish external policy. This consistency is guaranteed only in limited areas of legislative process at an EU level. During this process, the Polish authorities seek authorisation from the Foreign Office and present the official position of the Polish government. However, involvement in hard law legislation occupies only a minor part of the international activities of the Polish authorities involved in transgovernmental networks. A substantial part of these activities in the framework of transgovernmental networks consists of administrative assistance and the creation of formally non-binding sector specific standards. Furthermore, the provisions of Polish administrative law are not sufficiently developed to create an adequate regulatory framework for the proper functioning of the Polish authorities within transgovernmental networks. This is especially true in relation to procedural provisions. In the absence of the applicable rules, the Polish authorities engage in international cooperation on their own terms, usually without any proper legal basis. However, the analysed problem not only has a legal dimension, but also a political one. The current administrative practice in the area of joining and participating in transgovernmental networks is marked by randomness. Under the current conditions, the Polish government has not set out any long-term goals to which international cooperation should serve. As a result, many policies of particular authorities lack a long-term perspective, as well. What is also important is that there is hardly any reflection on the development of transgovernmental networks on the part of the chief organs of Polish administration. Despite their crucial political role in Polish administration, they fail to supervise the international activity of the various Polish authorities engaged in networks, and they are unable to ensure the coherence of government external policies. The development of transgovernmental networks poses a challenge for the Polish administrative law science, and for the Polish administration itself. Transgovernmental networks bring into question many traditional views on public administration and administrative law. They confront traditional assumptions and concepts with new phenomena. Transgovernmental networks do not fit into traditional paradigm of public administration as a hierarchical institution where all organs have clearly defined and separate competences and they are functioning within national boundaries. For these reasons, existing views on cooperation between public authorities and invented concepts like ‘administrative agreements’ are no longer sufficient to describe the complex forms of co-operation between national administrations. The development and intensity of transgovernmental networks of authorities raise questions about the basic Polish institutions of administrative law, i.e. the hierarchy of sources of law, the legal forms of actions of public authorities, exclusivity and sharing competencies between authorities, characteristics of international authorities and finally exercising sovereignty and accountability of the Polish administration before the Polish sovereign. The existence and functioning of transgovernmental networks produces interesting issues in each branch of administrative law, i.e. institutional, procedural and substantive provisions. The book is divided into twelve chapters. The first four chapters serve as a tool for the development of the theoretical concept of network administration, as used in the legal and social sciences scholarship, both Polish and foreign. Special attention and emphasis is placed on a perception and understanding of transgovernmental networks in public international law and administrative law scholarship. In addition, these considerations are enriched by the exploration of transgovernmental networks in light of the findings of political science and economics. All the research efforts are aimed at identifying the legal character of transgovernmental networks. Those efforts help to draw up a working definition of a transgovernmental network. Moreover, a legal classification of transgovernmental networks is formulated. These findings are confronted with the Polish doctrine of administrative law. In particular, traditional forms of cooperation between public authorities are analysed in the context of the development of transgovernmental networks. Similarly, transgovernmental networks are analysed against traditional forms of interstate cooperation, as studied by the international law scholarship. This part of the book is concluded with the identification of general means and forms of international cooperation between competition authorities. It is followed by an evaluation of all the international activities undertaken by the Polish competition authority. It also includes studying both factual and legal activity of the competition authority (the distinction is important, since hardly any international related activities of the Polish competition authority are regulated by Polish law). This analysis identifies the role and significance of transgovernmental networks in international cooperation of Polish competition authority. The next two chapters (five and six) analyse selected transgovernmental networks. First the transgovernmental networks of competition authorities are analysed. Each and every such transgovernmental network of competition authorities is described and evaluated. The study of those networks concentrate on motives for establishing the network, its composition, legal and actual activities, means of cooperation and forms of supervision. The evaluation is based on the networks’ formal documents, supplemented by examples of their administrative practice, and direct observation (whenever possible). The presentation of transgovernmental networks of competition authorities is supplemented by a selection of networks of other authorities (namely consumer and regulatory ones). Despite the fact that the networks of competition authorities represent a wide spectrum of legal and informal cooperative arrangements, some distinctive solutions can be found elsewhere. This part of the study is more illustrative and is based on a selective probe of transgovernmental networks. The illustration is beneficial in order to understand whether transgovernmental competition networks are distinctive or represent typical solutions in administrative cooperation at a transnational level. Chapters seven to ten aim to give at a detailed analysis of particular issues identified during the investigation of competition networks as well as other selected networks. First, the undertaken research identifies characteristic features of the regime and the jurisdiction of the national authorities involved in transgovernmental networks. Polish arrangements are analysed in historical and comparative perspectives. To complete the analytical picture, the regime and jurisdiction of the Polish competition authority is analysed against the regimes and jurisdictions of sectoral regulators. It is followed by an exploration of the forms of cooperation within the networks and forms of legal actions and activities of transgovernmental networks. The next step of the analysis is identifying and evaluating how actions undertaken by the authorities participating in networks are reflected in the national legal order. In particular, the impact of transgovernmental networks on the functioning of domestic decision making process is examined. The legal classification of forms of international cooperation within networks is further explored. The basic criterion for the classification is the scope of influence of international instruments over undertaking domestic activities and exercising jurisdiction by the competition authority. The classification does not primarily serve educational purposes, but it categorises the stages of increased influence of transgovernmental networks over competition authorities. First, soft cooperation is presented and evaluated. This includes exchanging experience, organising seminars and conferences, exchange visits or sharing publicly available data and information. Second comes cooperation leading to the adoption of soft law documents. This stage of cooperation shows the willingness of national competition authorities to agree on common principles of enforcement and on a common understating of basic concepts and institutions employed in competition law. The output of such cooperation includes guidelines, best practices, common positions, or information and practical material such investigative handbooks, reports or notices. Third, administrative cooperation is discussed. Such cooperation encompasses different actions undertaken during administrative proceedings, including exchanging of information before and after initiating proceedings, informing each other about initiating proceedings, consulting on issues identified during the investigation, exchanging evidence (if permissible and upon waivers), informing other jurisdictions of investigatory actions undertaken abroad, asking other jurisdictions for formal or informal assistance in investigations or harmonising decisions, and finding common position on remedies with transnational effects. Fourth, the most advanced form of cooperation is presented. This is known as ‘enhanced cooperation’ and may take various forms, such as: 1) the recognition of decisions made by agencies or courts in other jurisdictions; 2) one-stop shop models, e.g. for leniency or markers; 3) the appointment of a lead jurisdiction in cross-border cases; 4) joint investigative teams and cross-appointments; and 5) co-operation at court level. Such a detailed analysis of international cooperation established and developed within the framework of transgovernmental networks leads to the identification of spheres and the scope of influence of those networks over domestic legal order and the functioning of public administration in Poland. This provides an answer to the question whether the Polish constitutional, procedural and substantive provisions are adapted to this form of international cooperation. Continuing this issue, the problem of multilevel governance is discussed. The national administration is analysed through the prism of emerging European and global administration (or European and global levels of governance). The analysis will be undertaken in both directions – bottom up and top down. The tenth chapter explores legal mechanisms for administrative and judicial supervision over the activities of transgovernmental networks and participating national authorities. It also discusses issues of legitimisation and the accountability of transgovernmental networks. The last two chapters (eleven and twelve) are devoted to gathering conclusions drawn in the earlier parts. In particular, the evaluation of the prospects for the development of transgovernmental networks is presented. Special attention is paid to verification of the observation that transgovernmental networks of public authorities are just a step in the formation of supranational authorities. It is followed by general conclusions. On the basis of these conclusions, areas for further research are identified. Finally, legislative recommendations are presented.
Zakres ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych
(INP PAN, 2024) Lewandowski, Wojciech
Niniejsza publikacja została przygotowana na podstawie rozprawy doktorskiej i analizuje różne aspekty związane z ingerencją prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych. Jej celem jest przedstawienie i ustalenie zakresu ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych. Federacje sportowe, będąc podmiotami prawa prywatnego, regulują różnorodne kwestie związane z rywalizacją sportową w Europie i tworzą oddzielne systemy regulacyjne, które różnią się od krajowych i ponadnarodowych systemów prawnych. Ten rodzaj działalności regulacyjnej rodzi szereg praktycznych i teoretycznych zagadnień dotyczących wpływu na sytuację prawno-ustrojową jednostek, funkcjonowanie podmiotów prawnych w transakcjach gospodarczych oraz miejsce regulacji sportowych w ramach prawnego porządku Unii Europejskiej. Sport odgrywa istotną rolę w społeczeństwach europejskich, wykraczając poza prozaiczne aktywności rekreacyjne i generuje powstawanie różnych zagadnień społeczno-ekonomicznych, w tym prawnych. Złożoność systemu prawnego Unii Europejskiej wymaga poszanowania różnorodności systemów prawnych w Europie oraz poszukiwania metod zachowania ich autonomii. W tym zakresie publikacja czerpie z tradycji pluralistycznych koncepcji porządku prawnego UE i przedstawia relacje między regulacjami tworzonymi przez federacje sportowe i przepisy prawa unijnego w oryginalny sposób. Przybliża ewolucję kształtowania się wzajemnych relacji między autonomicznym systemem regulacyjnym tworzonym przez federacje sportowe i prawem Unii Europejskiej od lat 70. do współczesności. Analiza oparta jest w szczególności na przepisach unijnego prawa konkurencji, ale uwzględniono także ogólny zarys prawa antydyskryminacyjnego UE, swobód rynku wewnętrznego i praw podstawowych. W celu przedstawienia granic ingerencji w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych z perspektywy prawa unijnego wskazano na przesłanki stosowania prawa konkurencji UE, uzasadnienie aksjologiczne dla interwencji prawa UE, jak również znaczenie zasady proporcjonalności i obiektywnego uzasadnienia. Publikacja zawiera analizę aktów prawnych Unii Europejskiej, regulacji przyjmowanych przez federacje sportowe, orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, decyzji Komisji Europejskiej i literatury przedmiotu zgodną ze stanem prawnym na październik 2023 r. Rozdział pierwszy wprowadza czytelnika w model organizacji rywalizacji sportowej w Europie, nazywany „europejskim modelem sportu”. Omawia się w nim wielowymiarowy charakter sportu jako zjawiska społecznego, gospodarczego i kulturowego. Podkreśla się również cechy charakterystyczne tego modelu, co pozwala na zrozumienie kontekstu dalszych rozważań. Drugi rozdział skupia się na znaczeniu autonomii federacji sportowych w kontekście europejskiego modelu sportu. Zawiera analizę różnych aspektów tej autonomii, takich jak polityczny, organizacyjny czy prawny. Pozwala to lepiej zrozumieć, jakie są jej źródła i wymiary. Podkreśla się również autonomię samoregulacyjną federacji sportowych i jej wpływ na procesy normotwórcze w środowisku sportowym. Trzeci rozdział analizuje relacje między systemem regulacyjnym federacji sportowych, lex sportiva, a systemem prawnym Unii Europejskiej. Podkreślono znaczenie gwarancji dla autonomii federacji sportowych zawartych w prawie UE oraz omówiono, w jaki sposób instytucje UE kształtują te relacje poprzez działania miękkie i twarde. W czwartym rozdziale przedstawiono kształtowanie się warunków stosowania przepisów prawa UE do działalności sportowej na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Następnie analizuje się podmiotowy i przedmiotowy zakres przepisów prawa UE jako granicy autonomii federacji sportowych w świetle dotychczasowej działalności TSUE i Komisji. Piąty rozdział skupia się na objęciu działalności sportowej zakresem stosowania przepisów prawa konkurencji UE. Analizuje się celowość stosowania tych przepisów oraz ich prawne możliwości zastosowania, w tym szczegółową analizę przesłanek „przedsiębiorstwa”, „wpływu na handel między Państwami Członkowskimi” i formy naruszeń. W szóstym rozdziale zawarto rozważania, w jaki sposób stosowanie przepisów prawa konkurencji UE do sportu wyznacza granice autonomii federacji sportowych i warunki korzystania z niej. Przeanalizowane są zagadnienia proceduralne i materialne związane z ingerencją prawa konkurencji UE. W siódmym rozdziale udzielone zostają odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące możliwych środków zaradczych oraz sformułowane zostały wnioski i propozycje rozwiązań na moment ukończenia rozprawy. Pozostają one aktualne w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z grudnia 2023 r., które wyznacza dalszy horyzont badań i rozważań zawartych w publikacji.
Konstytucyjna zasada równości wyborów w wyborach do rad małych i średnich gmin. Aspekt materialny
(INP PAN, 2024) Cebula, Adam
Tematem książki jest aspekt materialny równości wyborów do rad gmin liczących do 20 tys. mieszkańców, a w szczególności jego konstytucyjne umocowanie, tryb zabezpieczenia w przepisach kodeksu wyborczego oraz sposób realizacji, przy jednoczesnym zastosowaniu w tej grupie gmin systemu jednomandatowych okręgów wyborczych. Znaczenia tej właściwości gminnych wyborów samorządowych dodaje fakt, że w warunkach polskich członkami wspólnot gminnych liczących poniżej 20 tys. mieszkańców jest ok. 43% ludności zamieszkującej ok. 93% terytorium kraju Rozprawa składa się z czterech rozdziałów. Zasadniczym celem rozdziału pierwszego jest uzasadnienie obowiązującej w polskim prawie, jak również przyjmowanej przez większość przedstawicieli doktryny, wykładni równości materialnej wyborów rozumianej jako utrzymana we wszystkich okręgach wyborczych jednakowa proporcja między liczbą mandatów wybieranych w okręgu a liczbą mieszkańców/obywateli RP zamieszkujących na jego terenie. Wykładnia ta omówiona zostaje na tle krytycznej rekonstrukcji stanowisk zajmowanych przez zwolenników ujęć alternatywnych, postulujących ograniczenie zbioru osób uwzględnianych przy ustalaniu wspomnianej proporcji do osób uprawnionych do głosowania, wyborców biorących udział w głosowaniu, bądź też wyborców oddających w wyborach głosy ważne. Zgodnie z przyjętym w pracy, klasycznym rozumieniem równości materialnej wyborów, czynnikiem sprzyjającym jej realnemu zaistnieniu jest podział obszaru wyborczego na stosunkowo niewielkie okręgi, przy czym rozrysowanie granic między nimi dokonywane być powinno w sposób minimalizujący ryzyko nieuzasadnionego faworyzowania lub osłabiana pozycji poszczególnych części społeczności ustanawiającej skład organu przedstawicielskiego. Przeprowadzona w rozdziale drugim pracy analiza odpowiednich przepisów Konstytucji RP – w szczególności art. 169 ust. 2 zd. 1 – prowadzi do wniosku, że na gruncie polskiej ustawy zasadniczej wyborcza norma równościowa nie jest jedynie zasadą ustrojową leżącą u podłoża instytucji demokratycznych wyborów, ale przyjmuje również postać autonomicznego prawa podmiotowego. Taki status zasady równości wyborów ukazany zostaje jako rezultat jej ścisłego związku z ogólną zasadą równości, wyrażoną w art. 32 ustawy zasadniczej, a zarazem indywidualnego trybu w jaki zostaje ona odniesiona przez ustrojodawcę do poszczególnych rodzajów wyborów – z pominięciem wyborów do Senatu RP. Jako podmiotowe prawo o charakterze politycznym, prawo do równych wyborów uznane zostaje za normę wyjątkowo silną, szczególnie w konfrontacji z innymi wymogami formułowanymi pod adresem procedur wyborczych, nieposiadającymi – w przeciwieństwie do zasady równości wyborów – ugruntowania konstytucyjnego. W rozdziale trzecim analizie poddany jest obecny kształt przepisów prawa wyborczego, stanowiących operacjonalizację zasady równości wyborów w odniesieniu do wyborów do rad gmin liczących do 20 tys. mieszkańców. Rozważania poświęcone aktualnym przepisom dotyczącym materialnej równości wyborów do rad tego rodzaju gmin poprzedzone są omówieniem analogicznych regulacji obowiązujących we wcześniejszych wersjach prawa wyborczego. Treść obowiązujących przepisów prawa, stanowiących zwieńczenie serii nowelizacji tychże unormowań, wskazana zostaje jako kluczowy powód radykalnego obniżenia standardów ochrony równości materialnej wyborów gminnych. Jak wynika z przeprowadzonych analiz, art. 419 § 2 pkt 1 k.wyb. – dopuszczający odstępstwa od jednolitej normy przedstawicielstwa w gminnych JOW-ach miedzy 49% a 50% tejże normy – rozpatrywany w związku z art. 418 § 1 k.wyb. – nakazującym tworzenie w gminach liczących do 20 tys. mieszkańców jednomandatowych okręgów wyborczych - zezwala na ustanawianie okręgów wyborczych o liczbach ludności przypadających na jeden mandat różniących się od siebie niemal trzykrotnie. Rozdział czwarty książki poświęcony jest przedstawieniu skutków stosowania obowiązujących przepisów prawa dotyczących tworzenia w gminach jednomandatowych okręgów wyborczych. Na podstawie danych liczbowych, udostępnionych przez Krajowe Biuro Wyborcze, zaprezentowany jest szereg analiz obrazujących rażące odstępstwa od wymogów wyborczej normy równościowej w gminach liczących do 20 tys. mieszkańców podczas wyborów samorządowych w latach 2014 i 2018. Zarówno przedstawione dane, jak i hipoteza największych prawnie dopuszczalnych odstępstw od pełnej realizacji idei materialnej równości wyborów do rad tego rodzaju gmin, stanowią ilustrację ewidentnego braku zabezpieczenia w treści przepisów prawa wyborczego realizacji odpowiedniej normy konstytucyjnej dotyczącej tychże wyborów. W przypadku 2146 gmin liczących do 20 tys. mieszkańców, wybory te są realnie pozbawione cechy materialnej równości. Książkę wieńczy krótkie podsumowanie oraz prezentacja wniosków de lege ferenda.
Status prawny wspólnoty gruntowej w Polsce
(INP PAN, 2023) Rudol, Kamil
Wspólnota gruntowa jest szczególnego rodzaju instytucją prawa rolnego, zbliżoną konstrukcyjnie do współwłasności, w częściach ułamkowych, wywodzącą się bezpośrednio ze średniowiecznej instytucji tzw. własności podzielonej według treści (dominium divisum). Jej istotą jest uprawnienie do udziału we wspólnym gruncie wspólnoty, które polega na korzystaniu z zaliczanych w jej poczet nieruchomości. Przysługuje ono osobom zamieszkującym, bądź posiadającym gospodarstwo rolne na obszarze położenia wspólnoty. Geneza wspólnot gruntowych sięga czasów kształtowania się stosunków społeczno-gospodarczych w okresie średniowiecza. Doniosłe znaczenie pozycji prawnej i funkcji wspólnoty gruntowej ujawniło się dopiero po odrodzeniu polskiej państwowości w 1918 r. Złożone uwarunkowania unifikacji prawa na ziemiach polskich, podlegających dotąd władzy zaborców, doprowadziły do zróżnicowania stosunku ustawodawcy do wspólnot gruntowych w poszczególnych częściach II Rzeczypospolitej, co dodatkowo skomplikowało definiowanie ich statusu prawnego. W okresie powojennym, nacechowanym programowo kolektywistycznym podejściem do produkcji rolnej i niechęcią władzy do umacniania własności rolniczej, podjęto zadanie uregulowania problematyki, której geneza i charakter były silnie zakorzenione w instytucjach prawa prywatnego. Efektem tych działań była obecnie obowiązująca ustawa z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, utrzymująca istnienie wspólnot gruntowych jako formy prostej kooperacji na wsi i wdrażania rolników do zespołowych form produkcji rolniczej. W niniejszej monografii podjęto kompleksowe rozważania nad istotą wspólnoty gruntowej w świetle litery prawa, poglądów doktryny i judykatury oraz polityki realizacji uprawnień beneficjentów analizowanych regulacji. Celem głównym pracy było ustalenie statusu prawnego wspólnoty gruntowej i określenie pozycji tytułowej kategorii prawnej w polskiej doktrynie. W ramach prowadzonych badań dążono w szczególności do: identyfikacji podmiotów prawa własności nieruchomości zaliczanych w poczet wspólnoty gruntowej, wyjaśnienia charakteru prawnego uprawnień składających się na sposób korzystania z nieruchomości wspólnoty gruntowej przez osoby uprawnione do udziału we wspólnocie oraz scharakteryzowania prawnej więzi łączącej osoby uprawnione do udziału we wspólnocie gruntowej oraz spółki powołanej do sprawowania zarządu i zagospodarowania wspólnoty. Zamierzeniem Autora monografii było ponadto osadzenie zawartych w niej rozważań w współczesnych społecznych prawnych i ekonomicznych realiach poprzez zbadanie związków regulacji prawnej wspólnot gruntowych z ich znaczeniem dla rolnictwa, które można by również ujmować jako problematykę socjotechniczną prawodawstwa z elementem polityki państwa. W powyższym zakresie Autor stawia hipotezę badawczą, iż wspólnoty gruntowe mogą w obecnym stanie legislacyjnym pełnić ważne dla współczesnego rolnictwa funkcje o charakterze prośrodowiskowym, społeczno-gospodarczym oraz kulturowym. Jako podstawę do prowadzonych rozważań przyjęto, że wspólnoty gruntowe poddawane były różnym regulacjom prawnym, co było przede wszystkim wynikiem dokonujących się stale pewnych przewartościowań celów stawianych przed wspólnotami, w zależności od poziomu industrializacji kraju, stopnia zamożności społeczeństwa czy struktury zawodowej ludności.
Wpływ ONZ-owskiego standardu ochrony praw człowieka na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
(Instytut Nauk Prawnych PAN, 2022) Baranowska, Grażyna; Gliszczyńska-Grabias, Aleksandra; Hernandez-Połczyńska, Anna; Sękowska-Kozłowska, Katarzyna; Wieruszewski, Roman
Spis treści:
Konwencja haska dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Zagadnienia wybrane w świetle wyników badań aktowych spraw rozpatrywanych w Polsce w latach 2008–2013
(Wydawnictwo INP PAN, 2022) Schulz, Anna Natalia
Wpływ ogólnego rozporządzenia o ochronie danych na otwarte dane i ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego
(Wydawnictwo INP PAN, 2021) Sybilski, Dominik
Podmioty publiczne wytwarzają, gromadzą lub przetwarzają ogromne ilości informacji, od danych statystycznych, gospodarczych, medycznych, środowiskowych, poprzez materiały archiwalne, po zdigitalizowane zbiory dziedzictwa kulturowego. Na przestrzeni lat uległ zmianie paradygmat znaczenia informacji o charakterze publicznym, przestały być one postrzegane jedynie jako środek służący jawności i transparentności, umożliwiający kontrolę władzy publicznej przez obywateli. Wraz z rewolucją cyfrową informacje, czy szerzej dane są uznawane za dobro wielokrotnego użytku, które stanowi cenny materiał wyjściowy dla tworzenia innowacyjnych produktów, usług czy aplikacji. Informacje sektora publicznego mogą jednocześnie zawierać dane osobowe, a ich wykorzystywanie stanowić będzie przetwarzanie w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych. Celem głównym monografii jest zbadanie wpływu, jakie wywiera prawo ochrony danych osobowych, opierające się na przepisach ogólnego rozporządzenia, na realizację prawa do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego oraz otwarte dane. Ochrona danych osobowych stanowi istotną barierę dla ponownego wykorzystywania, zarazem jednak w sposób kategoryczny nie eliminuje możliwości dalszej eksploatacji informacji zawierającej dane osobowe. Pierwszoplanowym wyzwaniem pozostaje jednoczesne stosowanie dwóch krzyżujących się reżimów regulacyjnych. W pracy omówiono tryby oraz zasady ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego w aktualnym stanie prawnym wyznaczonym przepisami ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego. Przedstawiono kluczowe zagadnienia związane z realizacją podstawowych zasad przetwarzania danych, które mogą mieć zasadnicze znaczenie dla praktyki stosowania przepisów, w tym wybór właściwej podstawy prawnej przetwarzania danych, sposób realizacji zasady związania celem czy wykonanie obowiązków informacyjnych. Podjęto również problematykę realizacji innych praw i obowiązków, które swoje źródła mają w pozostałych podstawowych zasadach przetwarzania danych. Omówiono również problematykę oceny skutków dla ochrony danych osobowych oraz zagadnienie anonimizacji.
Dostępność danych w czasach sztucznej inteligencji a prawa człowieka w dziedzinie nauki
(INP PAN, 2021) Szoszkiewicz, Łukasz
Kilka lat temu, zarówno na forum ONZ, Unii Europejskiej, jak i Rady Europy, zagadnie- nie rozwoju Sztucznej Inteligencji było przedmiotem dokumentów programowych, analiz oraz projektów regulacji, jednak stosunkowo niewiele było źródeł prawa, z których wynikałyby wiążące obowiązki dla państw. Nie było również pewności, że toczące się dyskusje znajdą przełożenie na instrumenty, które by takie obowiązki nakładały, a także jak dalece proponowane regulacje będą odbiegać od istniejących rozwiązań. Pomysł podjęcia tematyki dostępności danych narodził się w 2015 r., kiedy rewolucja cyfrowa wciąż znajdowała się w punkcie, w którym trudno było określić jej wpływ na nasze życie. Było to przed historycznym zwycięstwem programu AlphaGo nad człowiekiem w starochińskiej grze go, a także przed referendum ws. Brexitu oraz wyborami prezydenckimi w USA (2016 r.), w których przedsiębiorstwo Cambridge Analytica wykorzystało analitykę danych do wpływania na decyzje podejmowane przez obywateli. Objęcie ochroną takiej wartości jak nauka, wiąże się z wyznaczeniem granic dopuszczalnej ingerencji ze strony władz publicznych. W tym kontekście art. 15 ust. 3, ustanawiający ochronę wolności naukowej, zobowiązuje państwa do przyznania pierwszeństwa w uregulowaniu uprawiania nauki samym badaczom – przede wszystkim poprzez wypracowanie standardów etycznych w zakresie prowadzenia badań z wykorzystaniem danych osobowych. Pozostawienie nauki poza sferą imperium państwa, jest niezbędne dla zapewnienia, aby prowadzone badania nie były podporządkowywane celom politycznym, np. dla uzasadnienia polityk publicznych, tak jak to miało miejsce w pierwszej połowie XX wieku. Z praw w dziedzinie nauki wynikają także obowiązki do podejmowania współpracy międzynarodowej w obszarze nauki. Realizacja tego obowiązku jest szczególnie istotna w kontekście wzmacniania dostępności danych, które stanowią zasób napędzający rozwój zarówno nauki, jak i gospodarki. Otwieranie danych sektora prywatnego przedsiębiorstw zlokalizowanych w państwach rozwiniętych, może ponadto sprzyjać wzmacnianiu transferu wiedzy oraz rozwojowi społeczno-gospodarczemu państw rozwijających się. Obecne traktaty z obszaru praw człowieka stwarzają silne podstawy dla ochrony praw w dziedzinie nauki. Obok art. 15 MPPGSiK, ochronę przed nadużyciami nauki, jaką jest eksperyment badawczy bez zgody uczestnika, ustanawia art. 7 MPPOiP. Z kolei Konwencja Praw Dziecka precyzuje obowiązek podejmowania współpracy między- narodowej, zmierzającej do wzmacniania dostępu do wiedzy naukowej oraz technicznej (art. 28 ust. 3). Rekomendację w zakresie ochrony wolności naukowej wydało również UNESCO (najpierw w 1974 r., która została następnie zrewidowana w 2017 r.). Przegląd zaleceń formułowanych przez organy traktatowe wskazuje ponadto na dużą aktywność Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet, w szczególności w zakresie budowania kompetencji cyfrowych, a także zwiększania reprezentacji kobiet w naukach technicznych. Osiągnięcie wysokiej różnorodności w środowisku naukowym jest bowiem niezbędne dla zapewnienia, że prowadzone badania będą uwzględniały potrzeby i wartości różnych grup społecznych. W monografii wydanej nakładem Wydawnictwa INP PAN, a będącej zaktualizowaną wersję rozprawy doktorskiej dr Łukasza Szoszkiewicza, Autor dokonał analizy wpływu paradygmatu big data na rolę i obowiązki państwa wynikające z praw człowieka chronionych przez międzynarodowe pakty praw człowieka ONZ. Wskazał na obowiązki państwa w zarządzaniu danymi (ang. data governance), w szczególności tych związanych z zapewnieniem dostępności danych oraz uregulowaniu dopuszczalności eksploracji danych przy użyciu technik uczenia maszynowego. W najbliższym czasie zainteresowanie organów traktatowych ONZ w tym zakresie prawdopodobnie tylko wzrośnie. Wynika to przede wszystkim z przyjęcia przez Komitet PGSK w kwietniu 2020 r. Komentarza Ogólnego, poświęconego prawom w dziedzinie nauki. Komitet dokonał w niej wykładni szczegółowych obowiązków państw, wskazując zarazem na konieczność uregulowania wyzwań związanych z rewolucją cyfrową. Należy oczekiwać, że wykładnia dokonana przez Komitet PGSK będzie w przyszłości stosowana przez organy traktatowe ONZ w ramach procedury rozpatrywania sprawozdań państw, a także prac nad kolejnymi komentarzami ogólnymi. W tym kontekście niniejszą monograﬁę należy postrzegać jako próbę operacjonalizacji tejże wykładni, jako mogącej znaleźć zastosowanie przy okazji oceny wywiązywania się przez państwa z realizacji po- stanowień MPPGSiK.
Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze
(Wydawnictwo INP PAN, 2021) Siwik, Robert
Umowa faktoringu, jako przykład empirycznego kształtowania się stosunków obligacyjnych, nie poddaje się jednoznacznej klasyfikacji na gruncie polskiego prawa cywilnego jak i większości obcych systemów prawnych. W polskiej doktrynie dominują poglądy, że należy uznać ją za umowę nienazwaną o cechach umowy mieszanej lub też umowę mieszaną. Często faktoring uznaje się też za zespół umów (umowy sprzedaży, pożyczki), powiązanych ze sobą funkcjonalnie, ale niezależnych prawnie, w skład którego wchodzą umowa przelewu oraz inne nazwane lub nienazwane umowy, regulujące pozostałe usługi faktora na rzecz faktoranta (np. umowa zlecenia). Wreszcie umowę faktoringu kwalifikuje się jako samodzielną umowę nazwaną (np. umowę sprzedaży, pożyczki, zlecenia). Zagadnienie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu nie zostało nigdy w rodzimej literaturze szczegółowo zaprezentowane, a nieliczne wypowiedzi doktryny czy orzecznictwa są na ogół mało pogłębione i niejednolite. Dlatego przedstawienie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu w prawie polskim stanowi podstawowy cel niniejszej pracy. Zadanie badawcze, jakie przyświecało Autorowi, to przede wszystkim dokonanie dogmatycznej analizy konstrukcji prawnej umowy faktoringu w ujęciu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, która jednak z uwagi na konieczny szerszy kontekst poznawczy musiała być wsparta argumentami prawnoporównawczymi. Daleko idące wątpliwości w zakresie kwalifikacji cywilnoprawnej umowy faktoringu może godzić również w zasadę pewności prawa i bezpieczeństwa obrotu. Dlatego też dokonanie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu ma doniosłe znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, ponieważ rozwiązuje problem ustalenia właściwego dla faktoringu reżimu prawnego. Odpowiedź na pytanie, czy umowę faktoringu należy uznać za całkowicie oryginalną konstrukcję prawną, czy też jest ona tylko szczególną postacią którejś z umów nazwanych (tj. szczególnej postaci umowy sprzedaży z nietypowymi obowiązkami ubocznymi po stronie faktora), wpłynie niewątpliwie na tok rozumowania przy wskazywaniu i ocenie możliwych rozwiązań prawnych oraz przepisów znajdujących zastosowanie np. przy przenoszeniu wierzytelności w ramach transakcji faktoringowych.
Skutki braku uznania państwa w świetle prawa międzynarodowego
(Instytut Nauk Prawnych PAN, 2020-12) Zaręba, Szymon
The main argument of the book is that the legal effects of recognition of a certain entity as a state vary depending on the degree of acceptance of its statehood by the international community, particularly by other states. If its status is contested, the entity in question remains just a regime with a limited international personality – as opposed to a state, which enjoys full international personality.
Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w międzynarodowym prawie karnym
(Wydawnictwo INP PAN, 2019-12-31) Filipek, Michał Jan
Some authors argue that crimes against humanity are as old as humanity itself. They likely are, though the legal concept of crimes against humanity (CAH) was first codified in 1945 in the Nuremberg Charter of the International Military Tribunal for the Persecution of the Major War Criminals. The notion ‘crimes against humanity’ had not suddenly sprung up out of thin air; its origin can be traced to the Preamble of the 1899 and 1907 Hague Conventions, in which the ‘Martens Clause’ refers to the ‘laws of humanity’. The term ‘crimes against humanity’ appeared for the first time in 1915, in a joint declaration of the governments of Great Britain, France, and Russia describing wartime atrocities and massacres committed against the Armenian population in the Ottoman Empire.
Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej jako instytucjonalny zastępca prawno-procesowy Skarbu Państwa
(Wydawnictwo Instytutu Nauk Prawnych PAN, 2019-12-31) Mucha-Kujawa, Joanna
Przedmiotem pracy jest analiza – z uwzględnieniem tła prawno-porównawczego – regulacji prawnej ochrony dobra publicznego (własności publicznej), która jest od dawna przedmiotem zainteresowania ustawodawców państw europejskich, w tym także ustawodawcy krajowego. W płaszczyznach gospodarczej i prawnej współistnieją w tej sferze w Europie różne i o różnym natężeniu metody regulacyjne (o charakterze publicznoprawnym i prywatnoprawnym) zarządu majątkiem państwa i reprezentacji interesów państwa (Skarbu Państwa) na gruncie prawnoprocesowym.
Procedury specjalne Rady Praw Człowieka ONZ
(Wydawnictwo INP PAN, 2019-11-30) Hernandez, Anna
Tematem książki są procedury specjalne Rady Praw Człowieka określane jako filar ONZ-owskiego systemu ochrony praw człowieka. Analiza obejmuje przede wszystkim mandaty tematyczne procedur specjalnych. Celem pracy jest określenie zdolności procedur specjalnych do wywierania wpływu na przestrzegania praw człowieka, zarówno w wymiarze indywidualnym jak i instytucjonalnym. Przeprowadzona analiza służy weryfikacji dwóch głównych hipotez badawczych, według których: po pierwsze, procedury specjalne są, poprzez sposób ich ukształtowania i działania, zdolne do wywierania wpływu na stan przestrzegania praw człowieka. Wpływ wywierany jest poprzez działania o różnym charakterze polegające m.in. na: monitorowaniu stanu przestrzegania praw człowieka, ich promocji, prowadzeniu badań nad przedmiotem mandatu, interweniowaniu w sprawach indywidualnych, formułowaniu zaleceń kierowanych do państw lub innych podmiotów, czy udziale w kształtowaniu standardów. Zgodnie z drugą hipotezą: zdolność procedur specjalnych do wywierania wpływu na realizację praw człowieka zależy od czynników o zróżnicowanej naturze, niezależnych lub zależnych od piastunów mandatów. Czynniki te zostały zidentyfikowane i poddane ocenie. Przeprowadzone badania pozwoliły na pozytywną weryfikację hipotez badawczych. Procedury specjalne zdolne są do wywierania bezpośredniego oraz pośredniego wpływu na kondycję praw człowieka. Wpływ ten jest jednak ograniczony, głównie ze względu na brak współpracy ze strony państw oraz brak odpowiednich środków na działanie mechanizmu. W pracy przedstawiono postulaty zmian, których wprowadzenie pozwoliłoby na wzmocnienie wpływu procedur specjalnych. Potrzebne zmiany w niewielkim stopniu zależą od samych ekspertów procedur specjalnych. Odpowiedź na główne wyzwania dla funkcjonowania procedur specjalnych zależy przede wszystkim od państw: jako członków Rady Praw Człowieka, jako członków ONZ oraz jako adresatów działań ekspertów.
Reguły konkurencji w rolnictwie w prawodawstwie Unii Europejskiej
(Wydawnictwo INP PAN, 2019-09-20) Popardowski, Paweł
Celem opracowania jest analiza przyjętych w prawie unijnym sektorowych reguł konkurencji w rolnictwie. W nawiązaniu do tego w pracy dąży się do ustalenia, czy i w jakim zakresie wyrażone w prawie unijnym reguły ochrony konkurencji w rolnictwie odzwierciedlają specyfkę tego obszaru gospodarki, a tym samym pozwalają na właściwą realizację celów unijnej polityki rolnej (WPR). W szerszym kontekście prowadzona analiza zmierza natomiast do oceny zasadności wprowadzenia i utrzymania dla unijnego rolnictwa szczególnego reżimu ochrony konkurencji. Powołując się na powyższe ustalenia, poprzez prowadzoną analizę zmierza się również do wykazania, że w prawie unijnym problem ochrony konkurencji w rolnictwie podporządkowany jest realizacji celów unijnej polityki rolnej (WPR) i stanowi odzwierciedlenie sektorowego podejścia prawodawcy unijnego do funkcjonowania rolnictwa. Realizacja wyrażonych zamierzeń badawczych wymagała zastosowania metody dogmatyczno-prawnej. Przy czym, ze względu na powiązanie analizowanej problematyki z zagadnieniami z zakresu ekonomii, ekonomiki rolnictwa oraz socjologii (socjologii wsi), konieczne było również zastosowanie badań interdyscyplinarnych. Podkreślić bowiem należy, że zarysowane powyżej dążenia badawcze kierunkują analizę prowadzoną w niniejszej pracy nie tylko na kwestię wykładni art. 42 TFUE oraz stanowionych na jego podstawie przepisów prawa pochodnego, ale również wymaga uwzględnienia złożoności czynników społecznych, ekonomicznych i politycznych kompilujących się w obrębie polityki rolnej, które rzutują także na sposób podejścia prawodawcy unijnego do problemu ochrony konkurencji w rolnictwie. W rozdziale 1 przedstawiono motywy wyróżnienia sektora rolnego w systemie gospodarczym. Bazując na powyższych ustaleniach, analizie poddano także przesłanki stosowania wobec rolnictwa podejścia sektorowego (polityki rolnej). Prowadzona analiza zmierzała do ukazania złożoności odniesień gospodarczych, społecznych oraz politycznych dotyczących funkcjonowania sektora rolnego. Ustalenia w tych obszarach pozwoliły na sprecyzowanie ratio dla wprowadzania specyficznych instrumentów interwencji państwowej w odniesieniu do rolnictwa unijnego. W kolejnym rozdziale analizie poddano założenia właściwe ustanowieniu polityki konkurencji. Określone zostały podstawowe cele związane ze stanowieniem prawnych instrumentów ochrony konkurencji. Ponadto wskazano – w ujęciu teoretycznoprawnym – zasadnicze zagadnienia problemowe odnoszące się do ochrony konkurencji w rolnictwie (ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania sektora rolnego w obrębie tzw. łańcucha produkcji żywności). W tym kontekście istotne było zidentyfkowanie znaczenia mechanizmu konkurencji dla funkcjonowania sektora rolnego oraz zagrożeń dla działania konkurencji, które ujawniają się na rynkach produktów rolnych. Rozdział 3 zawiera analizę zagadnień dotyczących określenia relacji między polityką konkurencji a polityką rolną w świetle postanowień TFUE. W pierwszej kolejności omówiono podstawy normatywne służące wyróżnieniu obydwu polityk w Traktacie. Następnie przedstawiono implikacje wynikające z wyznaczenia w art. 42 akapit 1 TFUE zakresu stosowania generalnych reguł konkurencji w odniesieniu do sektora rolnego. Zakres stosowania reguł konkurencji dotyczących przedsiębiorstw (art. 101 i 102 TFUE) do sektora rolnego stanowił natomiast przedmiot analizy zawartej w 4 rozdziale niniejszego opracowania. W ramach prowadzonych badań przedstawiono istotę i zakres zakazów z art. 101 i 102 TFUE. Ponadto szczegółowej analizie poddano ustanowione w prawie pochodnym wyłączenia stosowania ogólnych reguł konkurencji dotyczących przedsiębiorstw w odniesieniu do unijnego sektora rolnego. W ten sposób wytyczono zakres ochrony konkurencji przed działaniami przedsiębiorstw, który został przyjęty w prawie unijnym dla sektora rolnego. W rozdziale 5 podjęty został problem udzielania pomocy państwowej dla unijnego rolnictwa. W tej materii wskazano na założenia dotyczące istoty oraz zakresu dopuszczalnej działalności pomocowej państw członkowskich dla sektora rolnego, ze szczególnym uwzględnieniem dążeń do zapewnienia właściwej realizacji celów WPR. W niniejszym rozdziale omówiono wynikające z prawa pochodnego przesłanki udzielania rolnictwu pomocy państwowej. W opracowaniu uwzględniono stan prawny właściwy na 1 października 2018 r. Przedłożona monografa powstała na bazie dysertacji doktorskiej „Reguły konkurencji w rolnictwie w prawie Unii Europejskiej” obronionej w Instytucie Nauk Prawnych PAN.
Heteroseksualność i monogamiczność małżeństwa jako stosunku prawnego
(Wydawnictwo INP PAN, 2019) Łączkowska-Porawska, Małgorzata
Część niniejszego opracowania poświęcona jest analizie przywoływanego w dokumentach międzynarodowych prawa do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny oraz próbie ustalenia, jakie konsekwencje wynikają z tej regulacji dla prawa krajowego oraz praw jednostki, choć można postawić pytanie, jakiemu celowi ma służyć analiza małżeństwa w świetle regulacji katalogujących prawa człowieka, które same w sobie są dosyć lakoniczne. Uzasadnieniem może być globalizacja oraz większa mobilność jednostek, z którą łączą się problemy rodzinne o charakterze transgranicznym. Wiąże się z tym większe doświadczenie w zakresie zastosowania obcych regulacji oraz możliwość porównania rozwiązań obowiązujących w różnych państwach. Stanowi to niekiedy podstawę do formułowania oczekiwań, aby wprowadzać „cudze” przepisy do rodzimego porządku prawnego, gdyż to właśnie one w pełni realizują określone prawa człowieka. Z takich zabiegów prawnoporównawczych od jakiegoś czasu korzysta także Europejski Trybunał Praw Człowieka zaznaczając, że jest skłonny uznać za standard rozwiązanie występujące w większości europejskich systemów prawnych. Warto jednak w pierwszej kolejności sięgnąć nie tyle do przepisów obowiązujących poza granicami, lecz do wypracowanych przez społeczność międzynarodową przepisów stanowiących element porządku krajowego i ustalić, co rzeczywiście wynika z nich w odniesieniu do obowiązków ustawodawczych państwa. Na potrzeby niniejszego opracowania za punkt odniesienia przyjmuje się przede wszystkim to, co zostało wypracowane jako prawo wiążące przez społeczność międzynarodową w ramach organizacji międzynarodowych, takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych czy Rada Europy. Przywołane zostaną jednak także sugestie wynikające z dokumentów mających charakter tzw. prawa miękkiego, nienakładających na państwa żadnych obowiązków, zawierających jednak często nowy sposób interpretowania praw człowieka oraz wskazujących kierunek pożądanych przez autorów zmian. Trzecim punktem odniesienia są regulacje krajowe innych państw europejskich. Na kanwie tych rozwiązań analizie poddano przepisy polskiego prawa rodzinnego kształtujące stosunek prawny małżeństwa. Celem niniejszego opracowania jest analiza dwóch cech charakterystycznych zawiązku małżeńskiego: heteroseksualności i monogamiczności przyjmowanych do niedawna powszechnie za oczywiste i bezdyskusyjne, podobnie jak sformalizowany charakter, świeckość i trwałość. Wskazane dwa przymioty zostały wybrane celowo, ponieważ często zwraca się uwagę, że rezygnacja z małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny może w niedalekiej przyszłości doprowadzić do podważenia drugiej istotnej cechy poprzez dopuszczenie małżeństw grupowych jako nowoczesnej formy poligamii.

Browse

Recent Submissions